23 października br. w Powiatowym Zespole Doradztwa Rolniczego nr 2 z siedzibą w Sielinku odbyło się kolejne szkolenie w ramach projektu „Transformacja cyfrowa rolnictwa w Polsce”. W wydarzeniu udział wzięli: rolnicy, doradcy rolni, przedstawiciele rządowych instytucji oraz firm z branży agro. Podczas szkolenia obecni byli także przedstawiciele wielkopolskiego samorządu rolniczego: Zbigniew Stajkowski – V-ce Prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej, Jerzy Kostrzewa – Członek Zarządu Wielkopolskiej Izby Rolniczej, Mieczysław Bąbelek – Przewodniczący Rady Powiatowej Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Nowym Tomyślu oraz pracownicy WIR. Podczas szkolenia przekazywane były teoretyczne, ale również praktyczne aspekty dotyczące rolnictwa 4.0. Projekt "Transformacja cyfrowa rolnictwa w Polsce" jest realizowany przy wsparciu Unii Europejskiej w ramach Instrumentu Wsparcia Technicznego i we współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Wsparcia Reform Strukturalnych Komisji Europejskiej (DG REFORM). Uczestników wydarzenia powitał Bartłomiej Czekała - Dyrektor ds. Rozwoju Cyfrowego i Produktów Cyfrowych, który przedstawił formułę szkolenia.

Na początku konferencji wystąpił Tran Win Do z Departamentu GovTech z ministerstwa cyfryzacji, który przedstawiła założenia projektu „Transformacja cyfrowa rolnictwa w Polsce". Przekazał iż ostatnie lata przyniosły dynamiczny rozwój technologii cyfrowych, które wywarły ogromny wpływ na każdy aspekt naszego życia, w tym również na rolnictwo. Internet rzeczy, autonomiczne ciągniki, drony, sztuczna inteligencja to już nie tylko futurystyczna wiza, ale codzienność wielu współczesnych gospodarstw rolnych. Te innowacyjne narzędzia, które w dużym uproszczeniu składają się na rolnictwo 4.0 nie tylko zwiększają efektywność produkcji, ale umożliwiają stosowanie bardziej zrównoważonych i przyjaznych dla środowiska praktyk rolniczych.

Pierwszym z prelegentów był dr Michał Dudek z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, który przybliżył zgromadzonym na sali obecny stan rolnictwa w Polsce w odniesieniu do znaczenia technologii 4.0 oraz przykłady wdrożeń zaawansowanych technologii w Europie. Dr Michał Dudek wskazał, że wszyscy jesteśmy świadomi wyzwań przed którymi stoimy: zmiany klimatyczne, problemy z wodą czy też koniecznością wyżywienia coraz to większej liczby ludności. Rolnictwo 4.0 pozwala na adaptację tych wyzwań i problemów. Prelegent podczas swojego wystąpienia wskazał bariery ekonomiczne i społeczne wprowadzania rolnictwa 4.0, a zalicza się do nich: brak środków finansowych na zakup i stosowanie technologii rolnictwa 4.0, zbyt mała powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach, niewielka skłonność rolników do współpracy, niski poziom kompetencji cyfrowych oraz brak motywacji do korzystania z rozwiązań cyfrowych. Do tego jako WIR dodalibyśmy: wysokie koszty finansowe związane z zakupem wysoce specjalistycznego sprzętu, obawy starszych rolników, że nie poradzą sobie z wdrożeniem rozwiązań rolnictwa 4.0, brak praktycznej edukacji młodzieży w szkołach kształcących w kierunkach rolniczych pod katem stosowania najnowszych technologii w produkcji rolnej oraz niska dostępność sieci o bardzo dużej przepustowości na obszarach wiejskich.

Następnie dr inż. Dawid Wojcieszak (Katedra Inżynierii Biosystemów, UPP) przekazał zgromadzonym uczestnikom szkolenia czym jest rolnictwo 4.0 i jakie ma praktyczne zastosowanie w rolnictwie. Na początku swojego wystąpienia wskazał, że świat się zmienia i stale obserwujemy rozwój technologii cyfrowych, który towarzyszy nam we wszystkich obszarach życia. Rozwój tych technologii obserwujmy także w rolnictwie.

Dr inż. Wojcieszak dodał, iż rolnictwo przybiera obecnie kilka form: ekologiczne, integrowane, zrównoważone, precyzyjne, inteligentne, hybrydowe, węglowe czy degeneratywne. Przedstawił także definicje rolnictwa 4.0: „Rolnictwo 4.0 (inteligentne rolnictwo) to informatyczno-fizyczny system zarządzania, co oznacza, że inteligentne urządzenia – podłączone do Internetu – kontrolują funkcjonowanie gospodarstwa. Dr inż. Dawid Wojcieszak omówił również przyczyny zmian w procesach produkcji rolniczej, takie jak: kreowanie nowych metod uprawy roli i siewu, których głównym celem jest niższy koszt jednostkowy produkcji, konieczność przeciwdziałania zjawiskom ograniczającym plonowanie roślin (m.in. erozja gleby, wiosenno-letnie susze czy nadmierne opady deszczu). Prelegent wymienił także przykłady stosowania rolnictwa 4.0 wśród których znalazły się: autonomiczne ciągniki, inteligentne kombajny, inteligentne sterowanie nawadnianiem czy precyzyjne nawożenie z mapowaniem. Dodał, że te rozwiązania są już na porządku dziennym w wielu gospodarstwach rolnych. Dr inż. Dawid Wojcieszak wskazał również, aby zwiększyć zainteresowanie rolnictwem 4.0 należy przede wszystkim skupić się na podnoszeniu kwalifikacji i kompetencji cyfrowych, zapewnieniu eksperckiej wiedzy z zakresu Rolnictwa 4.0 dla rolników. Na koniec prelegent przekazał (wg FAO), że nowe inteligentne rolnictwo mogą one wspomóc rolnictwo i przyczynić się do wyżywienia 80% populacji w 2050 roku.

Tomasz Mielczarek przedstawiciel autoryzowanego dealera John Deere przedstawił rolnictwo 4.0, które polega na wdrożeniu systemów teleinformatycznych i rozwiązań cyfrowych. To połączenie w jeden system parku maszynowego z elementami wspierającymi pracę gospodarstwa, umożliwiającym zbieranie danych, które są następnie przetwarzane i wykorzystywane do optymalizacji procesów produkcyjnych i agrotechnicznych. O rolnictwie 4.0 możemy mówić w przypadku połączenia systemu nawigacji GPS z systemem ISOBUS i rozwiązaniami cyfrowymi. Przedstawił również rozwiązania, które proponuje marka John Deere.

Mieczysław Bąbelek Przewodniczący Rady Powiatowej Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Nowym Tomyślu wraz z synem Tomaszem, na podstawie własnych doświadczeń omówili wykorzystanie technologii Rolnictwa 4.0 w produkcji pszenicy, rzepaku, kukurydzy oraz hodowli drobiu. Mieczysław i Tomasz Bąbelek prowadzą gospodarstwo rolne o powierzchni 250 ha w miejscowości Lwówek (pow. nowotomyski).

Gospodarstwo specjalizuje się w produkcji brojlerów, gdzie roczna produkcja wynosi 330 tys. sztuk. Produkcja roślinna koncentruje się na uprawie pszenicy, rzepaku, kukurydzy w technologii 4.0. (wdrażania systemów teleinformatycznych i rozwiązań cyfrowych do obsługi procesów produkcji). Mieczysław i Tomasz Bąbelek współpracują z Wielkopolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego i należą do sieci gospodarstw demonstracyjnych.

Różnego rodzaju maszyny i urządzenia (np. ciągniki, siewniki, opryskiwacze) oraz systemy wspierające pracę gospodarstwa (np. stacje pogodowe) ułatwiają zbieranie ogromnych ilości danych. Im więcej nowoczesnych technologii w gospodarstwie, tym danych jest więcej. W odpowiednim momencie należy poświęcić czas na analizę i interpretację zebranych danych, które są doskonałym sposobem na poprawę efektywności pracy, czyli np. zwiększenia produkcji przy użyciu mniejszej ilości nakładów. Poza korzyściami ekonomicznymi zwrócić uwagę należy, na ochronę środowiska i bioróżnorodność, która w nowoczesnych technologiach w rolnictwie 4.0 ma istotny wpływ.

Następnie miało miejsce podsumowanie pierwszej części szkolenia, w której prelegenci przekazywali swoje spostrzeżenia dotyczące przyspieszenia rozwoju rolnictwa 4.0 w Polsce. Ich zdaniem należy zapewnić: dostęp do szerokopasmowego Internetu na wszystkich obszarach wiejskich, dofinansowanie na edukacje, szkolenia z obsługi maszyn i podnoszenie kompetencji cyfrowych. Przedstawiciele firm wskazali, aby wprowadzić pokazy demonstracyjne, u klientów, aby to właśnie klient namacalnie mógł te technologie przetestować.

W drugiej części spotkania skupiono się na przedstawieniu finansowania inwestycji w rolnictwo 4.0 i nowoczesnych technologii w Polsce. Omówiono nabór, który ruszył w dniu wczorajszym tj. „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu” – o szczegółach przeczytają Państwo tutaj Przypominamy, że Spółka Rol-Wir pomoże wypełnić wnioski i stosowne dokumenty chętnym rolnikom, którzy będą zmierzali ubiegać się o takie środki.

Omówiono także zeszłoroczny nabór wniosków na inwestycje w Rolnictwo 4.0, który jak pamiętamy trwał zaledwie 3 dni. Zainteresowanie było bardzo duże i są zapewnienia przedstawicieli ARiMR, że do końca roku wnioski te zostaną rozpatrzone. Jest też szansa, że wszyscy rolnicy, którzy złożyli poprawne wnioski otrzymają wsparcie, bo resort rolnictwa zwiększył kwotę przeznaczoną na nabór ze 164 mln zł do 492 mln zł. W kuluarach mówi się także o uruchomieniu kolejnego naboru, który ma ruszyć w I kwartale 2024 roku.

Marek Wilanowski Metos Polska omówił cyfrowy monitoring upraw oraz rewolucje w procesie podejmowania decyzji dzięki społeczności połączonych pól. Rozwiązania te są połączone dzięki wdrożonym sprzętom (IoT) i oprogramowaniu (Saas), który dostarcza użytkownikom kluczowych informacji o środowisku w celu podjęcia decyzji o działaniu. Pomiary wykonywane przez stacje pogodowe i inne rejestratory danych w terenie oraz obliczenia i analizy są kompleksowym rozwiązaniem pozwalającym na sprawne zarządzanie wszystkimi czynnościami rolniczymi. Stacje pogodowe i podłączone do nich czujniki dostarczają ważnych informacji o glebie, uprawach i warunkach panujących na polu, w tym o temperaturze powietrza i gleby, wilgotności względnej, temperaturze gleby, ewapotranspiracji, opadach deszczu, prędkości i kierunku wiatru i innych.

Nowoczesne technologie i rozwiązania cyfrowe w rolnictwie dostarczają wielu korzyści dla efektywności pracy rolnika. Dzięki nowym technologią możliwe jest automatyzowanie wielu procesów, co przekłada się na obniżenie kosztów i zwiększenie wydajności. Kolejnym przykładem nowoczesnych technologii w rolnictwie są roboty, które mogą wspomagać prace polowe, m. in. siew czy zbieranie plonów. Dzięki nowym technologią możliwe jest zautomatyzowanie procesów, co przekłada się na oszczędność czasu i siły roboczej. Ponadto, systemy analizy danych meteorologicznych i rynkowych pozwalają na lepsze planowanie produkcji i sprzedaży, co ma bezpośredni wpływ na efektywność pracy rolnika. Wszystkie rozwiązania cyfrowe mają na celu usprawnienie procesów produkcyjnych i agrotechnicznych, co przekłada się na obniżenie kosztów i zwiększenie wydajności pracy rolnika. Digitalizacja procesów produkcyjnych wykorzystująca nowe technologie takie jak sztuczna inteligencja (AI), analiza dużych zbiorów danych (big data), robotyka oraz Internet Rzeczy (IoT), przyczynia się do wzrostu wydajności, zrównoważonego rozwoju i lepszego zarządzania zasobami naturalnymi.

Jan Beba z redakcji top agrar Polska przedstawił rolników, których odwiedził w ciągu ostatnich dwóch lat, a w ich gospodarstwach stosuje się systemy rolnictwa 4.0. Byli to rolnicy z województw: wielkopolskiego, lubuskiego, pomorskiego, kujawsko-pomorskiego. Prelegent zachęcił do skorzystania z kalkulatora kosztów pracy maszyn rolniczych umożliwiający obliczenie opłacalności wykonywanych prac.

Opracowanie:

Katarzyna Szudra-Borowczak

Mirosława Żurek

Aleksander Poznański